Số liệu mới nhất về tình hình ung thư tại Việt Nam được công bố bởi Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) vào năm 2020. Theo đó, năm 2020, tỷ lệ mắc ung thư mới tại Việt Nam đã tăng lên 9 bậc (xếp thứ 90/185 quốc gia), trong đó tỷ lệ tử vong do ung thư tăng 6 bậc (xếp thứ 50/185 quốc gia) so với ghi nhận của năm 2018.
Ước tính có 182.563 ca mắc mới và 122.690 ca tử vong do ung thư. Cứ 100.000 người thì có 159 người chẩn đoán mắc mới ung thư và 106 người tử vong do ung thư.
Đối mặt với căn bệnh ung thư không chỉ là một cuộc chiến về thể xác mà còn là một cuộc chiến về tinh thần. Bệnh nhân ung thư phải trải qua nhiều giai đoạn tâm lý khác nhau, từ sợ hãi, nghi ngờ, hi vọng, chấp nhận cho đến chờ đợi.
Trong quá trình điều trị và sống với căn bệnh, họ có thể gặp phải nhiều khó khăn và thách thức như căng thẳng, lo âu, trầm cảm, mất niềm tin, động lực và chất lượng cuộc sống. Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của bệnh nhân mà còn đến người thân và người chăm sóc họ.
Vì vậy, việc tư vấn tâm lý cho bệnh nhân ung thư là rất quan trọng và cần thiết. Tư vấn tâm lý là quá trình giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh của mình, cảm xúc và suy nghĩ của mình, cũng như hỗ trợ họ tìm ra những giải pháp để giải quyết các vấn đề tâm lý mà họ đang gặp phải.
Việc hỗ trợ kịp thời có thể mang lại nhiều lợi ích cho bệnh nhân ung thư, như giảm căng thẳng, lo âu, trầm cảm, nâng cao niềm tin, động lực và chất lượng cuộc sống.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích chi tiết hơn về tầm quan trọng của việc tư vấn tâm lý cho bệnh nhân ung thư và đưa ra một số lời khuyên hữu ích cho việc này.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Psycho-Oncology năm 2019 đã khảo sát 1.000 bệnh nhân ung thư ở Anh và phát hiện rằng hỗ trợ tâm lý có thể giúp giảm nguy cơ tử vong của họ trong vòng 10 năm sau khi chẩn đoán.
Nghiên cứu cho thấy những bệnh nhân ung thư có sự hỗ trợ tâm lý tốt từ gia đình, bạn bè, nhân viên y tế hoặc các nhóm hỗ trợ có tỷ lệ sống sót cao hơn 29% so với những bệnh nhân ung thư không có sự hỗ trợ tâm lý.
Các tác giả của nghiên cứu cho rằng hỗ trợ tâm lý có thể giúp bệnh nhân ung thư giảm căng thẳng, lo âu, trầm cảm, nâng cao niềm tin và động lực để tuân thủ điều trị và chăm sóc sức khỏe.
Tại Mỹ, điều trị tâm lý trực tiếp (in-person therap) và trị liệu tâm lý trực tuyến (online therapy) đều rất được yêu chuộc nhằm mang đến sức khoẻ tinh thần ổn định.
Một số lợi ích cơ bản của các liệu pháp hỗ trợ tâm lý.
Giảm căng thẳng, lo âu, trầm cảm: Việc tư vấn tâm lý giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh của mình, cảm xúc và suy nghĩ của mình, cũng như hỗ trợ họ tìm ra những giải pháp để giải quyết các vấn đề tâm lý mà họ đang gặp phải. Điều này giúp họ giảm bớt sự lo lắng, sợ hãi và buồn phiền về căn bệnh và tương lai. Việc tư vấn tâm lý cũng có thể giúp họ xử lý được những cảm xúc tiêu cực như tức giận, đố kỵ, mặc cả hay từ chối.
Nâng cao niềm tin, động lực sống: Việc tư vấn tâm lý giúp bệnh nhân có được niềm tin vào khả năng khỏi bệnh hoặc sống lâu hơn với căn bệnh. Họ cũng có được động lực để tiếp tục điều trị và chăm sóc sức khỏe của mình. Hơn nữa, việc tư vấn tâm lý cũng giúp họ có được một thái độ tích cực và lạc quan trong cuộc sống, biết trân trọng những điều nhỏ nhặt và ý nghĩa. Điều này góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của họ.
Bác sĩ là người có vai trò quan trọng trong việc tư vấn tâm lý cho bệnh nhân ung thư, bởi họ là người có kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm về căn bệnh, các phương pháp điều trị, các biến chứng và dự báo tiến triển của bệnh.
Bác sĩ cần cung cấp cho bệnh nhân những thông tin chính xác, đầy đủ và dễ hiểu về bệnh của họ, giải thích rõ ràng và kỹ lưỡng về các thuật ngữ y khoa, các lợi ích và rủi ro của các phương pháp điều trị.
Bác sĩ cũng cần thể hiện sự quan tâm, thấu hiểu và động viên bệnh nhân, giúp họ có được niềm tin và động lực để chiến đấu với bệnh tật.
Điều dưỡng viên là người có vai trò hỗ trợ bác sĩ trong việc chăm sóc và điều trị cho bệnh nhân ung thư. Họ cũng có vai trò trong việc tư vấn tâm lý cho bệnh nhân ung thư, bởi họ là người tiếp xúc gần gũi và thường xuyên với bệnh nhân.
Họ cần lắng nghe và hiểu được những cảm xúc, suy nghĩ và mong muốn của bệnh nhân, phản hồi lại những gì họ nói, đồng cảm và an ủi họ khi cần thiết.
Họ cũng cần khuyến khích bệnh nhân tham gia vào các hoạt động có ích cho sức khỏe và tinh thần, như âm nhạc, nghệ thuật, thể dục... Họ cũng cần giúp bệnh nhân giải quyết các vấn đề tâm lý mà họ đang gặp phải, tìm kiếm và đánh giá các giải pháp có thể, lựa chọn và áp dụng giải pháp phù hợp.
Chuyên gia tâm lý là người có kiến thức và kỹ năng chuyên sâu về các vấn đề tâm lý của con người. Họ có vai trò trong việc tư vấn tâm lý cho bệnh nhân ung thư khi bệnh nhân gặp khó khăn trong việc xử lý các cảm xúc tiêu cực hoặc mắc phải các rối loạn tâm lý do căn bệnh gây ra.
Họ có thể áp dụng các phương pháp tâm lý trị liệu để giúp bệnh nhân giảm căng thẳng, lo âu, trầm cảm, nâng cao niềm tin, động lực và chất lượng cuộc sống. Họ cũng có thể hỗ trợ bệnh nhân trong việc chuẩn bị tinh thần cho các giai đoạn khác nhau của quá trình điều trị và phục hồi.
Người thân và người chăm sóc là những người gắn bó với bệnh nhân ung thư, có tình cảm và sự quan tâm sâu sắc đối với họ. Họ có vai trò trong việc tư vấn tâm lý cho bệnh nhân ung thư, bởi họ là người hiểu rõ nhất về tính cách, sở thích, nhu cầu và mong muốn của bệnh nhân.
Họ cần tạo ra một không gian riêng tư, yên tĩnh và thoải mái để bệnh nhân có thể thoải mái nói ra những điều mình muốn. Họ cũng cần tôn trọng quyền tự quyết của bệnh nhân, không ép buộc hay gây áp lực cho họ phải làm theo ý muốn của mình.
Họ cũng cần thể hiện sự quan tâm, thấu hiểu và động viên bệnh nhân, giúp họ có được sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, cộng đồng hoặc các tổ chức chuyên môn.
Kỹ năng lắng nghe: Là kỹ năng quan trọng nhất trong việc tư vấn tâm lý, giúp bệnh nhân cảm thấy được quan tâm và thấu hiểu. Kỹ năng lắng nghe bao gồm: duy trì sự tiếp xúc mắt, gật đầu, cử chỉ, biểu cảm khuôn mặt phù hợp; tránh làm phiền, ngắt lời, phán xét hay chỉ trích bệnh nhân; đặt câu hỏi mở để khuyến khích bệnh nhân nói thêm; phản hồi lại những gì bệnh nhân nói để xác nhận sự hiểu biết và đồng cảm.
Kỹ năng giao tiếp: Là kỹ năng giúp truyền đạt thông tin cho bệnh nhân một cách rõ ràng và dễ hiểu. Kỹ năng giao tiếp bao gồm: sử dụng ngôn ngữ phù hợp với trình độ, văn hóa và tình trạng của bệnh nhân; tránh sử dụng những từ ngữ gây hoang mang, lo lắng hay xúc phạm cho bệnh nhân; giải thích rõ ràng và dễ hiểu về những thuật ngữ y khoa; kiểm tra lại sự hiểu biết của bệnh nhân về thông tin đã cung cấp; khuyến khích bệnh nhân đưa ra ý kiến và câu hỏi.
Kỹ năng giải quyết vấn đề: Là kỹ năng giúp bệnh nhân tìm ra những giải pháp để giải quyết các vấn đề tâm lý mà họ đang gặp phải. Kỹ năng giải quyết vấn đề bao gồm: xác định và phân tích vấn đề; tìm kiếm và đánh giá các giải pháp có thể; lựa chọn và áp dụng giải pháp phù hợp; theo dõi và đánh giá kết quả.
Như vậy, việc tư vấn tâm lý cho người thân và người chăm sóc bệnh nhân ung thư là một công việc rất ý nghĩa và cần được quan tâm hơn nữa. Đây là một trong những biện pháp để giúp người bệnh ung thư và những người yêu quý họ có được sự an ủi, hy vọng và niềm tin để chiến đấu với căn bệnh khó khăn này.
