RAU MÁ

Rau má [Centella asiatica (L.) Urban; họ Hoa tán (Apiaceae)].

Cây thảo nhỏ, cao 7-10 cm. Thân mảnh, mọc bò. Chi Centella L. có khoảng 40 loài, rất quen thuộc ở Việt Nam, mọc tự nhiên khắp nơi, sinh trưởng mạnh trong mùa mưa ẩm, đẻ nhánh khỏe, tạo thành từng đám dày đặc lấn át các loài cỏ khác.

Hiện nay, còn trồng rau má do nhu cầu sử dụng ngày càng tăng (Madagascar, Sirilanca, Philippin, miền nam Việt Nam, Thanh Hóa).

Bộ phận dùng:

Toàn cây, dùng tươi hoặc phơi khô, sấy khô.

Thành phần hóa học:

Nhóm Triterpen: saponin triterpenic, asiaticosid (madecassol), madecassosid...
Thankunisid, isothankunisid
Acid Triterpenic (các acid asiatic, brahmic, isobrahmic).

Rau má không được chứa dưới 2% triterpen ester glycosid (asiaticoid và madecassosid).

Tinh dầu: sesquiterpen (80%) là thành phần chính
Flavonoid: kaempferol, quercetin...
Steroid: β-sitosterol, stigmasterol, campestrol.
Dầu béo: glycerid của các acid oleic, linoleic, palmitic, stearic...
Acid amin: acid glutamic, serin, alanin...
Thành phần khác: tanin, carotenoid, vitamin C, alcaloid, oligosaccharid.

Tính vị, công năng:

Rau má vị đắng, hơi ngọt, mùi thơm, tính mát, tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu viêm, sát khuẩn, cầm máu, nhuận gan.

Công dụng:

Theo truyền thống:

Chữa sốt, tiêu mụn nhọt, bệnh gan vàng da, nôn ra máu, chảy máu cam, táo bón, tiểu tiện buốt, khí hư bạch đới, mất sữa, bệnh phong, lao, eczema v.v…
Ấn Độ: Lợi tiểu, bổ, tăng dinh dưỡng, tăng sức khỏe chung.
Nepal: Bổ thần kinh
Trung Quốc: Cảm mạo, nhức đầu, viêm amidan, mắt đỏ, đau răng, viêm gan virut, viêm đường tiết niệu, đái khó, mẩn ngứa, ho gà.
Madagascar: Loét đường tiêu hóa, lợi sữa.

Theo y học hiện đại:

Cao rau má chữa bỏng, bệnh phong, loét dạ dày – tá tràng, làm tăng trí nhớ, điều trị rối loạn nhận thức, bệnh vi mạch trong tiểu đường, phù, tăng huyết áp tĩnh mạch, suy tĩnh mạch, rối loạn thoái hóa thần kinh.
Rau má còn điều biến miễn dịch, nên ngăn ngừa ung thư. Rau má kích thích sự chết theo chương trình (apoptosis) của một số dòng tế bào thần kinh. Bước đầu in vitro thấy Centella asia (L.) có tác dụng chống tăng sinh ở tế bào sarcom sợi, ung thư gan, ung thư hạch, u melanin, u tế bào sừng.